Betoog 1e termijn commissievergadering 10-6-21
Voorzitter, waarmee moet je een betoog beginnen met zo’n kiezelhard rapport in de hand?
Laten we beginnen met complimenten voor de onderzoekers van Necker van Naem die in korte tijd het fusieproces tussen Wijchen en Druten hebben weten te reconstrueren. Ook een compliment aan de 25 geïnterviewde betrokkenen waarvan in ieder geval een aantal openheid van zaken hebben gegeven. De mist rondom het haastig verlopen fusieproces trekt zo langzaam op.
Voorzitter, het rapport geeft het CDA Wijchen een schokkend inkijkje hoe het fusieproces nu echt is verlopen. Voordat ik hier op reflecteer wil ik beginnen met een stukje reflectie op ons eigen functioneren als CDA Wijchen in dit dossier. Wat hadden wij als CDA, met de aanbevelingen van het rapport in de hand, anders kunnen doen? Dat zijn drie punten:
- Meer debat moeten voeren in de raad
- Te passieve houding van de raad ten opzichte van het college
- De theorieboekjes over een fusieproces er meer op na kunnen slaan
We hebben onvoldoende debat gevoerd in de gemeenteraad. Is de feedback uit het rapport. Die feedback trekken wij ons ook aan.
Ik moet dan terugdenken aan de raadsvergadering van 20 februari 2020 waarin de heer Van Bronkhorst van Kernachtig Wijchen een voorstel indiende om de voor en nadelen van een fusie op een rij te laten zetten.
Voorzitter, ik heb het verslag van die vergadering er nog maar eens op nageslagen. Een zeer opvallende vergadering. Toen al, maar met de kennis van nu al helemaal!
Mijn betoog in die raadsvergadering van februari begon met vragen aan Kernachtig Wijchen: “Van waar ineens deze haast? Waarom moeten ineens voor eind april de voor- en nadelen van een bestuurlijke fusie op een rijtje gezet worden? Waarom is dit zo urgent dat een motie vreemd aan de orde van de dag ingediend wordt? Waar komt die haast vandaan?”
Kernachtig Wijchen gaf aan zich door de voorstellen van de PvdA in de Wegwijs uitgedaagd te voelen om uitspraken te doen over een mogelijke fusie met de gemeente Druten.
Voorzitter van die vergadering burgemeester Verheijen, en na nu blijkt achter de schermen de initiatiefnemer van de fusiegesprekken met Druten, geeft in zijn reactie aan dat er op dit moment geen inhoudelijk debat over dit onderwerp zal plaatsvinden.
Vervolgens voorzitter en ik citeer uit het verslag: “De heer Derksen merkt op dat zijn vragen omtrent de haast die er bestaat en de noodzaak tot een motie vreemd aan de orde van de dag niet zijn beantwoord.” De voorzitter geeft aan nu geen inhoudelijk debat in te willen gaan. Wanneer in de media allerlei geluiden en beelden rondgaan, ontstaat een bepaalde dynamiek en dit maakt de vraagstelling urgent. Daarom is de motie op de agenda opgenomen”, aldus Hans Verheijen.
De heer Derksen geeft aan dat het niet zomaar een onderwerp is. Er wordt ineens een tempo ontwikkeld waar de fractie van het CDA vragen bij heeft. Hij vindt het vreemd dat hij niet aan de indieners kan vragen waarom het zo urgent is en voelt zich beknot in het debat. De voorzitter wil ervoor waken dat de discussie nu wordt gevoerd. De heer Van Bronkhorst geeft aan dat de PvdA een steen in de vijver heeft gegooid. Daarom zou hij graag in april de antwoorden van het college hebben.
Voorzitter, dit is toch wel heel opmerkelijk. Een burgemeester die het voorstel van de grootste raadsfractie uitlegt en verdedigt en geen enkele ruimte biedt voor een debat. Ook niet op aandringen van het CDA. En de grootste partij verschuilt zich meerdere keren achter een artikel van de 4e partij van Wijchen in de Wegwijs.
Voorzitter, je kunt na het lezen van het evaluatierapport ook stellen dat dit allemaal wel heel geregisseerd overkomt en het artikel van de PvdA, afgestemd of niet, zowel burgemeester Verheijen als Kernachtig Wijchen heel goed uitkwam. Burgemeester Verheijen blijkt achter de schermen de initiatiefnemer van de fusiegesprekken met Druten te zijn geweest en Twan van Bronkhorst bleek hier al, samen met twee wethouders een prominent raadslid en de bestuursvoorzitter van Kernachtig Wijchen, meerdere verkennende blokhutgesprekken over gevoerd te hebben met Drutense partijen die samen 12 van de 17 zetels in de gemeenteraad van Druten vertegenwoordigen.
Dan kun je in het rapport de feedback ontvangen dat er meer debat in de raad had moeten zijn, maar als dit debat zo wordt beknot en je de pas wordt afgesneden dan houdt het ergens op. Bovendien ondervond het CDA Wijchen op dat moment geen enkele steun van andere raadsfracties om het debat alsnog te voeren. Bijna alle partijen in de gemeenteraad vonden het fusieproces niet te snel gaan en lieten de fusie-sneltrein doordenderen. Wij zijn heel benieuwd hoe andere partijen nu op die vergadering van 20 februari vorig jaar terugkijken.
Voorzitter, wat ik onszelf als fractie kwalijk neem, met de aanbevelingen van het evaluatierapport in de hand, is dat we in de periode daarna niet politiek assertiever zijn geweest en eigenstandig namens het CDA Wijchen een debat over de fusie hebben aangevraagd. Wij zijn daar achteraf te passief geweest en wachtten te lang tot het college met informatie kwam. Die feedback uit het rapport trekken wij ons aan.
Wat we ook anders hadden kunnen doen als CDA-fractie is de processtappen uit het handboek gemeentelijke herindelingen van BZK beter bestuderen: het tijdspad dat normaliter bewandeld wordt en de processtappen specifiek van de raad Dan hadden wij kunnen zien dat een fusieproces normaal gesproken 4 jaar in beslag neemt en geen 2 jaar zoals het college voorstelde. en wanneer er welk besluit nodig was van de raad. Weliswaar hebben wij vanaf de eerste vergadering aangegeven dat we de haast niet begrepen,het tempo veel te hoog vonden en dat er een debat nodig was maar dan hadden we dit punt nog meer kracht bij kunnen zetten. Kortom we zijn teveel afgegaan op wat ons door College werd voorgeschoteld. We zijn benieuwd naar de reflectie van de andere raadsfracties op dit punt.
Voorzitter, we lijken in Wijchen steeds meer op een monistisch bestuursmodel. In Wijchen ontbreekt het aan tegenmacht van de Raad. Raadsleden zijn er om het college te controleren en niet om het college voorafgaand aan besluitvorming in de raad een bepaald comfort te geven dat de meerderheid akkoord is. In dit evaluatierapport over het fusieproces en de aanbevelingen wordt dit pijnlijk duidelijk. Hier moeten we als raad echt mee aan de slag.
De grootste partij in deze gemeenteraad voerde bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 campagne om vooral niet op Haagse partijen te stemmen want die lopen aan de leiband van Den Haag. Voorzitter, moet je nu eens kijken hoe de aanpak van Kernachtig Wijchen uitpakt in dit fusieproces. Uit het evaluatierapport blijkt dat over het voortraject met de blokhutgesprekken in 2019 geen openheid is gegeven, achter de schermen over de naamgeving van de nieuwe gemeente door ons college grote druk op Druten is gezet en op initiatief van Kernachtig Wijchen per mail de fusie is stopgezet zonder onze burgemeester hierbij te betrekken.
Voorzitter, hier verbleken de Haagse achterkamertjes bij…
Onze inwoners moeten erop kunnen vertrouwen dat wij transparant zijn en zeker op dit onderwerp. Hier zijn grote steken laten vallen. Ook het rapport is hier heel duidelijk in. We moeten aan draagvlak werken. Het is niet even een thermometer erin steken. Draagvlak vergt een zorgvuldig proces en kan jaren in beslag nemen. Dat is nu hopelijk wel duidelijk. Draagvlak dwing je niet af, draagvlak moet je verdienen!
Voorzitter, laat ik afsluiten met de conclusie uit het rapport: het fusieproces met Druten is faliekant mislukt met grote imagoschade voor Wijchen in de regio tot gevolg. Dit mogen de raad, de ambtelijke projectleiding, externe adviseurs en het college zich aanrekenen. Totaal onnodig.